اگر به خاطر داشته باشید در درسهای قبلی گفتیم که یکی از مهم ترین مزایای سرمایه گذاری در بورس، حمایت قانون گذار از سرمایه گذاران است. به بیان دیگر افراد با سرمایه گذاری در بورس، از حقوق مشخصی بهره مند می شوند که این حقوق منافع آن ها را تضمین می کند. در یک طبقه بندی کلی سرمایه گذاران از دو نوع حقوق برخوردار می شوند که از آن ها تحت عنوان حقوق مالی و حقوق غیر مالی یاد می شود. در این درس می خواهیم درباره حقوق مالی سرمایه گذاران صحبت کنیم.
حقوق مالی
منظور از حقوق مالی آن دسته از حقوق سرمایه گذاران است که جنبه مادی دارد. مهم ترین حقوق مالی که سرمایه گذاران در بورس از آن ها برخوردار می شوند، عبارت است از:
- حق دریافت سود نقدی: همانطور که گفتیم شرکت هایی که سهامشان در بورس یا فرابورس خرید و فروش می شود، در پایان سال مالی مجمع سالیانه برگزار می کنند و در مورد مسائل مختلفی از جمله میزان تقسیم سود، تصمیم گیری می کنند. شرکت ها موظف اند حداکثر ظرف مدت 8 ماه پس از برگزاری مجمع عادی سالیانه، سودی را که در مجمع تصویب شده است به سهامداران پرداخت کنند. اگر شرکت در مهلت تعیین شده سود سهامداران را پرداخت نکند، سهامداران می توانند از آن شرکت شکایت کنند و سود خودشان را دریافت کنند.
- حق تقدم نسبت به سهامداران قبلی در افزایش سرمایه: در درس های قبلی گفتیم که شرکت هایی که سهامشان در بورس یا فرابورس معامله می شود گاهی اوقات برای تامین منابع مالی مورد نیاز خودشان سهام جدید منتشر می کنند و از طریق فروش این سهام در بورس، سرمایه خوشان را افزایش می دهند. در جریان افزایش سرمایه شرکت ها، سهامداران فعلی شرکت به نسبت سهام خودشان در اولویت خرید سهام جدید قرار دارند. یعنی سهام جدید شرکت باید ابتدا به سهامداران فعلی همان شرکت عرضه شود و در صورت عدم تمایل آن ها برای خرید سهام جدید، این سهام به سایر سرمایه گذاران واگذار شود. در این شرایط شرکت به سهامداران فعلی خودش اوراق حق تقدم می دهد تا با استفاده از این اوراق بتوانند سهام جدید را خریداری کنند. اهمیت این موضوع به این خاطر است که سهام جدید منتشر شده توسط شرکت بر اساس قانون با قیمت اسمی یعنی 100 تومان منتشر می شود. در حالی که ممکن است قیمت سهام آن شرکت در بورس به دلیل عملکرد موفق آن شرکت بیشتر از 100 تومان باشد. طبیعتا در این شرایط سهامداران فعلی شرکت در صورت مشارکت در فرآیند افزایش سرمایه به ازای هر سهم 50 تومان سود به دست می آورند.
در خصوص اوراق حق تقدم سهام دو نکته قابل ذکر است. اول این که سهامداران قعلی شرکت در صورت عدم تمایل به مشارکت در افزایش سرمایه، حداقل 60 روز مهلت دارند تا اوراق حق تقدم خودشان را در بورس یا فرابورس بفروشند و از سود فروش این اوراق بهره مند شوند. قیمت اوراق حق تقدم سهام در بورس معمولا ما به التفاوت قیمت فعلی آن سهم در بورس و ارزش اسمی آن سهم یعنی 100 تومان برابر است.
نکته دوم این که در صورتی که سهامداران فعلی شرکت در مهلت تعیین شده که اصطلاحا به آن مهلت پذیره نویسی گفته می شود سهام جدید را خریداری نکنند و اوراق حق تقدم خودشان را در بورس یا فرابورس نفروشند، باز هم حق آن ها محفوظ است. زیرا شرکت بعد از پایان مهلت تعیین شده، سهام باقی مانده را در بورس یا فرابورس به قیمت روز می فروشد و مبلغ حاصل از فروش را پس از کسر ارزش اسمی و هزینه های مربوط به حساب سهامداران واریز می کند.
خب در این درس اولین بخش از حقوق سهامداران را که مربوط به حقوق مالی بود، به شما معرفی کردیم. در درس بعدی در مورد حقوق غیر مالی سهامداران صحبت می کنیم.
