اثرات تنش کادمیوم بر پاسخ‌های آنتی اکسیدانی گیاه ماش (Vigna radiate L.Wilcziek)

سارا راهداریان، سکینه مشجور، اکبر اسماعیلی، پریسا زیارتی، پیمان حسیبی

چکیده

مطالعه حاضر، اثرات کادمیوم بر خصوصیات آنتی‌اکسیدانی گیاه ماش (Vigna radiate) را مورد بررسی قرار می‌دهد. تیمارها مشتمل بر محلول‌های 0، 25، 50، 75 و 100 میلی گرم در لیتر کلرید کادمیوم دو آبه ( H₂O) بودند. بذرها در سینی پلاستیکی قرار داده شده و با آب مقطر خیسانده شدند، بعد از 24 ساعت بذور جوانه زده به گلدان‌ها منتقل شدند. هر یک از گلدان‌ها تا پایان مرحلۀ رشد، توسط محلول‌ تیمار مورد نظر آبیاری شد. در مرحلۀ گلدهی گیاه، نمونه‌برداری از برگ‌های بالغ صورت پذیرفت. در این تحقیق، غلظت کادمیم در خاک و دیگر بافت‌های گیاه، میزان پروتئین محلول در برگ، فعالیت پراکسیدازی و آنزیم آسکوربات پراکسیداز، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل و غلظت آب اکسیژنه در نمونه‌های تیمار در قیاس با شاهد ارزیابی شد. کمترین میزان پروتئین محلول (8/6 ± 75/73 میلی گرم در لیتر) در تیمار 50 میلی گرم در لیتر کادمیم مشاهده گردید. بیشترین میزان فعالیت پراکسید هیدروژن (06/0 ± 82/1 میکرومول در گرم وزن تر) و آنزیم آسکوربات پراکسیداز (04/0 ± 83/0 واحد در گرم وزن تر) در تیمار 25 میلی گرم در لیتر کادمیم بوده و کمترین آن نیز (به ترتیب 08/0 ± 16/1 میکرومول در گرم وزن تر و 02/0 ± 19/0 واحد در گرم وزن تر) در تیمار 100 میلی گرم در لیتر کادمیم سنجش گردید. بیشترین میزان فعالیت پراکسید هیدروژن و آنزیم آسکوربات پراکسیداز در تیمار 25 میلی گرم در لیتر کادمیم بوده و کمترین آن نیز در تیمار 100 میلی گرم در لیتر کادمیم سنجش شد. بیشترین و کمترین میزان آنزیم پراکسیداز نیز به ترتیب در تیمارهای 75 میلی گرم در لیتر (03/0 ± 93/1 واحد در گرم وزن تر) و 100 میلی گرم در لیتر (02/0 ± 12/0 واحد در گرم وزن تر) ملاحظه گردید. گیاه ماش در مقابل تنش کادمیوم حتی تا سطح 100 میلی گرم در لیتر نیز مقاومت نموده است که احتمالاً به دلیل میزان بالای ظرفیت آنتی اکسیدانی کل V. radiata بوده است. از این رو، گیاه ماش می‌تواند کشت و زرعی ایمن در محیط ‌زیست‌های آلوده به کادمیم محسوب شود.

کلید واژه ها: پتانسیل اکسیداتیو، آلودگی، تنش فلزات سنگین، تجمع زیستی، مقاومت گیاه.